Twarze w wodzie

I

 

Powiedzieli, że Bezpieczeństwu jesteśmy winni wierność i posłuszeństwo, że jest to nasz Czerwony Krzyż, który zapewni nam maść i opatrunki na rany, który usunie zasiedziałe w naszych głowach obce idee, szklane paciorki fantazji, serpentyny bezsensu. Na wszystkich drzwiach prowadzących do i ze świata umieścili napisy ostrzegawcze i wyszczególnili środki bezpieczeństwa, jakie należy przedsięwziąć w wypadku skrajnego zagrożenia. Uderzenie pioruna, osamotnienie w śniegach Antarktydy, ukąszenie węża, zamieszki uliczne, trzęsienie ziemi. Nigdy w śniegu nie zapadaj w sen. Ukryj nożyce. Strzeż się nieznajomych. Zagubiona na obcym lądzie kieruj się płynącym ku morzu strumieniem i odgaduj czas, obserwując położenie słońca. Nie szarp się, gdy ktoś ratuje cię z topieli. Po ukąszeniu wyssij z rany jad. Uciekaj pod otwarte niebo, gdy walą się kominy i otwiera ziemia. Ale na dzień ostatecznej zagłady, w którym „ci, co spojrzą przez okno, ociemnieni zostaną”, nie mieli dla nas żadnego sloganu.

Ulice zatłoczone wylęknionymi ludźmi, rozglądającymi się w panice na prawo i lewo, chowającymi nożyce, ssącymi jad z rany, której nie mogą odnaleźć, odgadującymi czas, obserwując słońce, które jednak samo topi się i ścieka po graniach i żlebach ciemności prosto w niecki wysuszonych mórz.

Lecz dopóki nie ma tego dnia, jak odnaleźć się we śnie i snach, jak ustrzec się przed ich niebezpieczną rzeczywistością pioruna, węży, ruchu ulicznego, zamieszek, zarazków, trzęsień ziemi, śnieżnych zamieci, brudu, gdy wskroś naszych głów, niczym zawiłe zagadki, pełzną wszy? Szybko, gdzie nasz Bo-ski Czerwony Krzyż z opatrunkiem i maścią, igłą i nicią, czystym płóciennym bandażem, którym zmumifikuje ropiejące sny? Bezpieczeństwo przede wszystkim.

Będę pisała o porze niebezpieczeństw. Umieszczono mnie w szpitalu z powodu wielkiej rozpadliny, jaka otworzyła się w krze pomiędzy mną a innymi ludźmi, których obserwowałam z ich światem, odpływającym coraz dalej przez fioletowe morze, gdzie ryby młoty w tropikalnym spokoju pływały obok fok i polarnych niedźwiedzi. Byłam sama na lodzie. Uderzyła zamieć śnieżna, skostniałam z zimna i chciałam położyć się i zasnąć, i zapewne tak bym zrobiła, gdyby nie nadeszli obcy ludzie z nożycami, worami pełnymi wszy, butelkami z trucizną, oklejonymi czerwonymi etykietkami z trupią czaszką, i z innymi niebezpieczeństwami, z których istnienia nie zdawałam sobie wcześniej sprawy ― lustra, płaszcze, korytarze, meble, metry kwadratowe, zaryglowane minuty ciszy ― gładkie i wzorzyste, darmowe, promocyjne próbki głosów. Obcy, nie mówiąc ani słowa, rozbili koliste namioty z perkalu i zostali na noc, roztaczając wokół mnie swoje niebezpieczne towary.

Ale ja lubiłam jeść czekoladę Carmello, gdyż byłam samotna. Za sześciopensówkę kupiłam dwanaście baloników. Usiadłam na cmentarzu wśród pęków chryzantem stojących w brązowej wodzie, wciśniętych w pokryte gnijącym szlamem słoiki po dżemie. Spacerowałam po ciemnym mieście, idąc wzdłuż rozświetlonych linii tramwajowych zbiegających się na horyzoncie ze światłem ulicznych lamp i tworzących z nimi strzałkę. Tramwaje błyskały nagłymi snopami iskier, rozpylając nad moją głową tęczowe bryzgi światła, tak że zdawało mi się, iż patrzę poprzez łzy. Ale przemawiały do mnie witryny sklepów i deszcz spływający po wewnętrznej stronie szyby stoiska rybnego, i czysty mech, i paproć za szybą kwiaciarni, i niegustowne, obwisłe, dwuczęściowe ubrania, i staromodne płaszcze wiszące na wiekowych, gipsowych manekinach w ta-nich sklepikach, których właścicieli nie stać było na oświetlenie wystawy, więc stłoczyli towary ciasno na półce, oznaczając je ogromnymi, czerwonymi, ostrzegawczymi napisami. Wszystkie do mnie mówiły: „Strzeż się wyprzedaży”, „Strzeż się cen okazyjnych”. Wystrzegaj się ruchu ulicznego i zarazków; jeśli znajdziesz upuszczoną chusteczkę, podnieś ją ostrożnie, chwytając kciukiem i czubkiem palca wskazującego i tak trzymaj, dopóki nie zgłosi się właściciel. Na przeziębienie wsmaruj sobie w pierś i plecy balsam Frairs. Nie siadaj na sedesie w publicznym szalecie. Niebezpieczeństwo. Linie wysokiego napięcia nad głową.

Ja nie byłam jeszcze ucywilizowana, więc zamieniłam własne bezpieczeństwo na szklane paciorki fantazji.

Byłam nauczycielką. W drodze do domu szedł za mną dyrektor szkoły; roztroił swoją twarz i swoje ciało, by w trójnasób grozić mi niebezpieczeństwami ― właściwie szło za mną trzech dyrektorów; dwóch po bokach, a trzeci deptał mi po piętach. Raz czy dwa odwróciłam się, pytając nieśmiało: „Chciałby pan gwiazdkę za dobre sprawowanie?”. Przez cały wieczór siedziałam w swoim pokoju i wycinałam ze złotego papieru gwiazdy, naklejałam je potem na ścianę i w poprzek drzwi, i w poprzek ulubionej komódki mojej gospodyni, i w poprzek oczu i twarzy jej otomany na sprężynach ― aż cały pokój oklejony był gwiazdami, umeblowany nimi jak prywatna noc, jak urok rzucony na trzech dyrektorów, przez których każdego ranka w towarzystwie pedagogów z pokoju nauczycielskiego musiałam popijać gorzką herbatę, i którzy chodzili na palcach, w sandałach, wzdłuż granicy z nagietków, kiełkując zjadliwymi uwagami, radami i banałami. Łapówkami dobrego sprawowania, które sobie wymyśliłam, za pomocą wody i mąki posklejałam mocno gwiazdy w papierową galaktykę akceptacji; i sobie samej wręczałam setki nagród, gwarancji, środków bezpieczeństwa, polis ubezpieczeniowych, ponieważ sama byłam złem, sama byłam widziana, słyszana i odzywałam się, zanim ktokolwiek do mnie przemówił, i sama, bez niczyjej prośby, kupiłam fantazyjne ciasteczka i rozkleiłam je na ścianie.

Mój pokój śmierdział podpaskami. Nie wiedziałam, gdzie je schować, więc poupychałam je w szufladach orzechowej toaletki mojej gospodyni, w górnej szufladzie, w środkowej szufladzie i w dolnej szufladzie; wszędzie unosił się odór zaschłej krwi i nieświeżego jedzenia zrzuconego z półek jakiegoś domostwa, w którym nie było lokatorów ani mebli, ani przyszłości, ani nadziei, że kiedyś znajdzie się najemca.

Dyrektor zatrzepotał skrzydłami; zwracano się do niego imieniem świszczącym jak myszołów, dającym mu władzę nad martwymi; władzę zbierania kości tych, co skonali na pustyni.

Przełknęłam strumień gwiazd; to było łatwe; zasnęłam snem dobrze wykonanej pracy i wzorowego sprawowania.

Być może mogłam zanurkować w fioletową morską toń i popłynąć ku oddalającym się ludziom świata, lecz pomyślałam: „Bezpieczeństwo przede wszystkim, popatrz w lewo i popatrz w prawo, jeszcze w lewo, jeszcze w prawo”. Niknący ludzki tłum machał do mnie brudnymi chusteczkami, ujętymi przezornie między kciuk i czubek wskazującego palca. Cóż za rozwaga! Kiedy kichali, usta i nos zakrywali ręką, ale ich stopy były bose i przemarznięte. Przyszło mi do głowy, że może nie stać ich na buty czy pończochy, pozostałam więc na swojej krze, nie chcąc ryzykować niebezpieczeństwa nędzy, patrząc uważnie w prawo i lewo, bacząc na szalony ruch uliczny panujący na tej samotnej, polarnej pustyni; aż w końcu mężczyzna o złotych włosach powiedział do mnie: „Musisz odpocząć od cmentarnych chryzantem i równoległych linii tramwajowych biegnących strzałką hen ku morzu. Musisz odpocząć od piasku, łubinów, szafek, opłotków i parkanów. Pani Hogg ci pomoże. Pani Hogg, maciora berkszyra, której usunięto wole. Powinnaś zobaczyć ten strumień śmietanki, jaki wypływa z otworu w jej krtani, powinnaś usłyszeć powabny świst jej oddechu”.

― Błąd ― mówi pani Hogg uniesiona na palcach, z głową wysoko w powietrzu ― może i mam ryżowe wąsiki, ale nigdy żadna śmietanka nie wyciekała mi z otworu w krtani. Powiedz mi, proszę, na czym polega różnica między geografią, elektrycznością, zziębniętymi stopami, upośledzonym dzieckiem śliniącym się w czerwonym drewnianym autku na betonowym podwórku a elegią Gwideriusza i Awiragusa:

Nie lękaj się już słońca skwaru,

Nie lękaj się okowów zimy…

Nie skrzywdzi cię już egzorcysta

Nie skrzywdzi cię już wiedźmy zmowa.

Nie skrzywdzi przodka duch w zamczyskach

Już nie położy cię choroba.

Bałam się pani Hogg. Nie wiedziałam, na czym polega różnica, o którą mnie pytała. Krzyknęłam do niej:

Hej, wariacie, szalej zdrów

Ty swój masz interes, a ja swój…

Co jest interesem wariata? Wariata w Cliffhaven ― „szalej zdrów” ― gdzie pociąg zatrzymuje się na dwadzieścia minut, by wyładować i załadować pocztę, i dać podróżnym możność popatrzenia sobie na błąkających się po stacji wariatów, zbijających się w grupki, ziewających, gapiących się, ciągle czymś zaabsorbowanych.

Przepraszam, która godzina? Błyszczący dzwonek szkolny rozbrzmiewa donośnie, bijąc sercem o wieniec. Czy zdążyłam na lekcje? Kwiaty czereśni wśród połyskujących liści wydają pierwsze owoce, kwitną welwetowe migdałki lwich paszczy, kojący wiatr wwiewa słoneczne światło w rzędy zielonych, prężnych topoli rosnących na grobli tuż obok drogi. Widzę je z okien podniesionych najwyżej na sześć cali. Dlaczego drzwi są zamykane na klucz przez ludzi ubranych w różowe uniformy, noszących przyczepione do paska grube pęki kluczy w kangurowatych torebeczkach? Czy minęła pora na podwieczorek? Fioletowe światło, żółta ozdobna pigwa, dzieci na ulicy grające długo w klasy, w piłkę lub w korale, aż zapadający zmierzch pokryje wszystko. Nawet żółtą ozdobną pigwę?

Ludziom na tym drugim świecie włożę na stopy ciepłe wełniane skarpety; ale śnię i nie mogę się przebudzić, i ktoś strąca mnie z ostrego klifu, i wiszę zaczepiona nad przepaścią dwoma palcami, po których tańcuje i depcze Wielka Nierzeczywistość.

Nie pozostawało więc nic innego jak błagalnie szlochać. Szlochałam, błagając, by stopił się śnieg, by nadeszli poważni radni i usunęli zewsząd ostrzegawcze napisy. I nigdy nie odpowiedziałam pani Hogg, na czym polega ta różnica, ponieważ znałam jedynie podobieństwo, jakie łączyło te rzeczy; reszta uleciała, rozpłynęła się w powietrzu i obumarła na wietrze, pozostawiając tylko owoc podobieństwa, niczym kotka leszczyny zostawiająca po sobie orzech laskowy.